Phố Trần Khánh Dư

Phố Trần Khánh Dư

Từ Ngã Sáu, dọc theo đường xe lửa đến đường Lê Thánh Tông, sát cảng chính, dài 550m. Trong đó đoạn Ngã Sáu - Máy Tơ dài 335m, rộng 8m; đoạn Máy Tơ - Lê Thánh Tông dài 215m, rộng 7,2m.

Phố thuộc đất xã Gia Viên cũ, trước giải phóng thuộc khu Ga.

Lúc mới mở gọi là phố Xanh Êchiên (Rue Saint Etienne).

Saint Etienne là tỉnh lị của tỉnh Loa (Loire) nước Pháp, nơi nổi tiếng về kỹ thuật cơ khí, luyện kim, dệt và trung tâm đào tạo nhân viên kỹ thuật mỏ.

Sau cách mạng tháng Tám đổi gọi là phố Trần Nhật Duật. Năm 1954 đổi mang tên như hiện nay.

Trần Khánh Dư là tướng giỏi đời nhà Trần, được phong tước Nhân Huệ vương. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ nhất (đầu năm 1258), ông được vua Trần Thái Tông khen thưởng và nhận làm con nuôi và cử làm Phiêu kị đại tướng quân. Nhưng rồi Trần Khánh Dư bị mắc tội, vì tiếc là người có tài nên vua Trần Thái Tông chỉ cắt hết chức tước của ông, giáng xuống làm thứ dân.

Tháng 10 năm Nhâm Ngọ (1282), hai vua Trần họp các tướng ở Bình Nhan. Nhân Tông thấy một người bán than chèo thuyền qua, đoán là Trần Khánh Dư bèn truyền cho người gọi lại, tha tội và cho dự hội nghị. Trần Khánh Dư đến Bình Than còn mặc áo ngắn, đội nón lá, tới ngồi vào hàng các vương, trên công hầu. Ông có nhiều ý kiến hợp với vua, được phong làm Phó tướng đóng quân ở Vân Đồn coi giữ mặt biển.

Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ ba (1288) trận đầu Trần Khánh Dư đánh giặc thất bại phải xin vua tạm tha để lập công chuộc lại, sua đó ông tiêu diệt toàn bộ đoàn thuyền tải lương của địch do Trương Văn Hổ chỉ huy, Hổ phải chạy trốn bằng thuyền đơn mới thoát. Chiến thắng của Trần Khánh Dư đã đặt Thoát Hoan và quân giặc vào tình trạng khốn đốn về lương thực, tạo điều kiện cho thắng lợi sau này của quân ta.

Từ thời Pháp thuộc cho đến nay cơ sở chủ yếu của phố vẫn là kho tàng nên phố vẫn thường có xe trọng tải lớn qua lại. Trước đây phố có Sở Binh lương của quân đội Pháp, nhân dân quen gọi là Sở Anhtăngđăng (từ chữ intendance).

Hiện nay phố có khu nhà tập thể hai tầng được cải tạo từ doanh trại cũ. Ngoài ra còn có Công ty Kim khí Hải Phòng. Suốt dọc hai bên phố, đoạn từ phía Máy Tơ tới đường Lê Thánh Tông là tường của kho số 6 trong hệ thống kho Cảng. Chính hệ thống kho này, những năm chiến tranh phá hoại của Mỹ, đã từng là mục tiêu hủy diệt của địch.

Cùng với phố Máy Tơ, Lê Lai,… phố Trần Khánh Dư trong những năm thời Pháp thuộc đã bừng lên khí thế đấu tranh của công nhân các nhà máy trong khu vực, đặc biệt là Nhà máy Tơ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, chống áp bức, đòi tăng lương, giảm giờ làm với giới chủ, sôi nổi nhất là những năm 1926-1929, 1939.