Cách trung tâm thành phố hơn 30 km về phía đông nam, làng tạc tượng gỗ Bảo Hà, xã Đồng Minh (huyện Vĩnh Bảo) đang trở thành điểm đến ưa thích của nhiều du khách, nhất là khách du lịch nước ngoài, trong tua du khảo đồng quê.
 |
|
Sản xuất tượng gỗ tại làng nghề Bảo Hà, xã Đồng Minh, huyện Vĩnh Bảo |
Điều thú vị đầu tiên du khách được cảm nhận, đó là những âm thanh của tiếng đục đẽo chan chát liên hồi phát ra từ ngôi làng thuần Việt. Những khúc gỗ thô qua bàn tay của người thợ dần hiện lên những tác phẩm điêu khắc sống động, nhiều ý nghĩa với những tích sử được “chép” lên tác phẩm một cách tinh xảo. Những sản phẩm phổ biến như hoành phi, câu đối, tượng thờ, cuốn thư, đại tự... đến những tác phẩm được du khách trực tiếp tìm về đặt hàng. Cái tên Bảo Hà gắn với nghề điêu khắc, sơn mài cổ truyền độc đáo trở nên nổi tiếng khắp nơi. Bởi lẽ, máy móc hiện đại bằng mấy cũng không thay thế được bàn tay con người, ngay các nghệ nhân trong làng cũng phân hạng trình độ cao thấp. Nhìn những sản phẩm, “ra lò”, một người dù không am tường nhiều về nghề tạc tượng cũng nhận thấy đây là nghề không thể làm ẩu. Từ khúc gỗ mít, qua sơ chế phần thô, người thợ mất nhiều công sức đục đi đục lại, chỉnh sửa rất công phu mới thành bức tượng.
Gần hai trăm hộ với gần hai “lò” làm nghề tạc tượng ở Bảo Hà hiểu rằng, những đường đục, đẽo dù tinh xảo đến mấy, dù đẹp và giá trị nghệ thuật cao đến mấy mà không được nhiều người biết đến, tìm về thì rất lãng phí. Do vậy, đầu tư để trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn là mục tiêu và động lực của hầu hết nghệ nhân nơi đây. Không chỉ bố trí nhà xưởng để sản xuất, họ còn tạo những khoảng không gian để du khách có điều kiện tìm hiểu về nghề, trực tiếp tham gia, để cảm nhận sự thú vị và độ khó của nghề tạc tượng. Gian bán tượng, đồ gỗ mỹ nghệ, tranh sơn mài… đem lại sản phẩm du lịch kỷ niệm cho du khách mỗi lần về thăm. Mặt khác, việc giới thiệu về lịch sử, ông tổ nghề của làng Bảo Hà cũng được chú trọng để cung cấp thông tin cần thiết cho du khách muốn tìm hiểu.
Đến đây, du khách được các bậc cao niên trong làng kể lại về cụ Nguyễn Công Huệ, người “khai sinh” ra nghề tạc tượng nơi đây, vào khoảng thế kỷ 15. Cảm phục và tỏ lòng biết ơn, dân làng Bảo Hà còn lưu giữ bức tượng chân dung cụ mà tương truyền là do chính tay cụ tạc, thờ phụng tại miếu Cả ở làng Bảo Hà. Lầu tổ sư ở đây được các học trò treo bức hoành phi với 3 chữa Hán “Bách thế sư”, nghĩa là thầy của muôn đời, và chọn năm 1427 là năm phát tổ”.
Theo lời người xưa, vào thời kỳ giặc Minh xâm lược nước ta, chúng bắt những người tài giỏi đưa về nước phục dịch cho triều đình. Nguyễn Công Huệ với tài hoa vang danh khắp chốn phải đi làm khổ sai nơi đất khách. Trở về quê hương, hành trang của Nguyễn Công Huệ không chỉ là tay nghề chạm khắc gỗ đạt đến đỉnh cao, mà ông còn học được nghề sơn mài. Nhiều lớp dạy nghề điêu khắc, sơn mài cho con cháu, dân làng được ông tổ chức truyền dạy giúp lớp lớp người làng Bảo Hà có được những nhát đục tài hoa, mang đậm tính nghệ thuật.
Vãn cảnh chùa và miếu Bảo Hà, nơi lưu giữ nhiều pho tượng gỗ độc đáo, du khách chiêm ngưỡng hơn 50 pho tượng lớn, nhỏ với những nét riêng, có pho tượng to bằng người thật. Đặc biệt, hai bức tượng ở ngay cửa miếu được nhiều nhà khảo cổ học và nghệ nhân tạc tượng cả nước đánh giá là đỉnh cao của nghệ thuật điêu khắc. Có bức tượng với hệ thống chuyển động ngầm tinh vi có thể đứng lên khi mở cửa hậu cung và ngồi xuống khi khép lại.
Làng tạc tượng cùng với những nét sinh hoạt đậm chất đồng quê thuần Việt ở vùng đất Vĩnh Bảo đang trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.