Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm, Căn cứ bản doanh của Đức vương Ngô Quyền năm 938

Trong tiến trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có một địa danh sông núi Việt Nam đã trở thành biểu tượng thiêng liêng gắn liền với tên tuổi, sự nghiệp của người anh hùng dân tộc Ngô Quyền, đó là Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm, căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, tọa lạc trên địa bàn phường Nam Hải, quận Hải An, thành phố Hải Phòng.

     
      Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm tại quận Hải An

Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm là 1 trong 22 di tích quốc gia, thành phố trên địa bàn quận Hải An thờ Đức Vương Ngô Quyền và được suy tôn là “Từ Cả”- nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền. Chứng tích lịch sử còn lưu giữ lại về một trận Bạch Đằng giang “vang dội đến nghìn thu” với nhiều giá trị lịch sử lớn lao để lại cho hậu thế ngày nay. Cụm di tích Từ Lương Xâm tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo, ở phía Đông Bắc của phường Nam Hải, quận Hải An. Mặt chính của cụm di tích nhìn về phía Đông hướng ra cửa biển Bạch Đằng. Tương truyền để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, nơi đặt căn cứ bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử. Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán.

Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm tại quận Hải An 

Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 đạo sắc phong niên đại từ năm 1522 đến 1924 của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn. Đặc biệt, trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc- được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Năm 2022, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Tự hào đối với thành phố Hải Phòng cũng như với phường Nam Hải, quận Hải An, ngày 17/01/2025, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đối với Cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938.  

Các đồng chí: Lê Thành Long, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Hồ An Phong, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm.

Trường tồn cùng lịch sử, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm theo thông lệ hàng năm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng nhằm tri ân công lao to lớn của Đức Vương Ngô Quyền, đồng thời giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Một trong những nét độc đáo mang đậm bản sắc di sản văn hóa quốc gia tại lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm là lễ rước truyền thống. Lễ rước truyền thống gồm 7 đoàn rước Lương Xâm, đoàn rước Xâm Bồ phường Nam Hải và đoàn rước của các phường Đằng Hải, Tràng Cát, Đông Hải 1, Đông Hải 2, Đằng Lâm với đầy đủ các đồ tế, khí: cờ thần, chiêng, trống, chấp kích, bát âm, long đình, lọng, bát biểu, kiệu bát cống rước về Từ Cả- Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm. Lễ rước truyền thống đã được truyền giữ qua bao thế hệ, thể hiện tình cảm, lòng tôn kính sâu sắc của cán bộ và nhân dân quận Hải An cũng như thành phố Hải Phòng đối với công lao to lớn của Đức Vương Ngô Quyền. Trong lễ hội còn có các hoạt động văn hóa văn nghệ, các trò chơi dân gian. Những hoạt động này góp phần làm nên thành công của lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm./.