Khám phá 5 di tích gắn với lễ hội Ngũ Linh Từ ở Hải Phòng

5 ngôi đền thiêng gắn với lễ hội Ngũ Linh Từ ở huyện Tiên Lãng, Hải Phòng. Ảnh: Mai Dung

5 ngôi đền độc lạ, linh thiêng

Ngũ Linh Từ là 5 ngôi đền thiêng bậc nhất huyện Tiên Lãng gồm đền Để Xuyên (xã Đại Thắng), đền Hà Đới (xã Tiên Thanh), đền Gắm (xã Toàn Thắng), đền Canh Sơn và đền Bì (xã Đoàn Lập).

Trong 5 ngôi đền này, đền Để Xuyên được suy tôn là thượng đẳng Ngũ Linh Từ (đền Cả), thờ 5 vị Thành Hoàng làng là Trang Định Đại vương, Nam Hải Đại vương, Xa Lâu Đại vương, Đống Thung Đại vương và Phổ Tế Linh ứng Đại vương. Theo dân gian kể lại, mỗi khi trời hạn hán, người dân Tiên Lãng lại làm lễ cầu đảo tại ngôi đền này để cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu và đều được linh ứng.

Xã Đoàn Lập có 2 ngôi đền nằm trong Ngũ Linh Từ. Nếu đền đá Canh Sơn (thôn Vân Đôi) có kiến trúc độc nhất vô nhị bởi được làm hoàn toàn bằng đá, đặt lộ thiên không mái che thì đền Bì (thôn Tử Đôi) ấn tượng bởi kiến trúc chủ đạo bằng gỗ. Ông Đào Văn Bình, người trông coi đền Bì cho biết, đền Bì là là trung tâm của lễ hội cầu mưa. Các cụ xưa có câu “Lụt lạo thì tháo cống đôi - Trời làm hạn hán thì bơi đầm Bì”. Mỗi khi trời hạn, nhân dân tiến hành làm lễ cầu mưa. Nếu trời không mưa thì tổ chức hội thi bơi thuyền trên đầm Bì, thế nào trời cũng đổ mưa.

Đền đá Canh Sơn có kiến trúc độc nhất vô nhị bởi được làm hoàn toàn bằng đá, đặt lộ thiên không mái che. Ảnh: Mai Dung

Ngôi đền thứ tư trong Ngũ Linh Từ là đền Gắm - nơi tôn thờ, tưởng niệm Thái phó Ngô Lý Tín - vị tướng lĩnh tài ba thời nhà Lý. Ngôi đền hơn 8 thế kỉ hiện còn giữ được ngôi mộ có thi hài vị tướng này cũng như nhiều hiện vật từ thời Lý.

Ngôi đền có kiến trúc bề thế bậc nhất trong Ngũ Linh Từ là đền Hà Đới, thờ Thượng tướng quân Trần Quốc Thành, danh tướng thời nhà Trần và Băng Ngọc anh linh công chúa. Đền được xây dựng trên thế đất địa long, kiến trúc mang đậm phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII với nhiều đường nét tinh tế, độc đáo, là một trong 2 Ngũ Linh Từ được xếp hạng là di tích quốc gia.

Hội tụ tạo nên di sản văn hóa phi vật thể

Lễ hội Ngũ Linh Từ gắn liền với nghi lễ đảo vũ, bơi thuyền cầu mưa của nhân dân các vùng trồng lúa nước huyện Tiên Lãng. Đầu thế kỷ XX, vào những năm hạn hán, nhân dân rước bài vị Đức Thánh của các đền trong Ngũ Linh Từ lên đình Cựu Đôi hội tế, sau đó lại rước trở lại đền Canh Sơn tổ chức cầu đảo và bơi thuyền trên đầm Bì.

Hội đua thuyền trên đầm Bì là trung tâm của phần hội, lễ hội Ngũ Linh Từ. Ảnh: UBND huyện Tiên Lãng

Sau năm 1945, do điều kiện lịch sử, đất nước có chiến tranh, nhân dân tích cực tham gia kháng chiến, lễ hội Ngũ Linh Từ không được tổ chức. Năm 2013, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa của nhân dân, UBND huyện Tiên Lãng phục dựng lễ hội. Đến năm 2023, lễ hội Ngũ Linh Từ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội Ngũ Linh Từ ngày nay được tổ chức không chỉ có ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa mà còn là dịp thể hiện lòng tri ân, biết ơn sâu sắc của nhân dân đối với các vị tiền nhân có công với dân, với nước. Mỗi khi lễ hội kết thúc, người dân Tiên Lãng phấn khởi quay lại nhịp sống thường ngày với niềm tin họ đã được các vị thần phù trợ, tiếp thêm sức mạnh để hăng say lao động, sản xuất, phát huy truyền thống quê hương.

Năm 2023, lễ hội Ngũ Linh Từ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh: UBND huyện Tiên Lãng

Nguồn: Báo Lao động